‘Arkasından Ağlanması Sebebiyle Ölüye Azap Edilir’ Hadisine Sosyo-Kültürel Bağlamda Bir Yaklaşım

Çağdaş İslâm düşüncesinde eleştiri konusu yapılan temel alanlardan biri hadistir. Güvenilirliğinin tespiti, hadise yöneltilen en önemli eleştiriler arasında yer alır. Birçok İslâm araştırmacısı bir hadisin sıhhatinin tesbitinde metin tenkidine gereken önem verilmediği için metni sahih olmayan birtakım rivâyetlerin temel hadis kaynaklarına girdiğini iddia ederek bu iddiayı isbat sadedinde bazı örnekler verir. Bu örneklerden biri, kısaca “ta‘zîbü’l-meyyit” hadisi diye bilinen “yakınların ağlaması sebebiyle ölüye azap edilir” rivâyetidir. İşte bu makalede sosyo-kültürel tarihî bağlamda söz konusu hadis tahlil edilerek yukarıdaki iddiayı ispata elverişli bir örnek olup olmadığı ortaya konmaya çalışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Niyâha, bükâ, ta'vîl, na’y, ta‘zîbü'l-meyyit, ağıt yakmak, yas töreni, ölüye ağlamak, ölüye azap etmek.